Τη μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι τιμά η ΕΡΑ, με αφορμή τη συμπλήρωση 90 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου συνθέτη, στις 23 Οκτωβρίου. Από χθες έως και την Παρασκευή 23 Οκτωβρίου, οι παραγωγοί και δημοσιογράφοι του Δεύτερου Προγράμματος τιμούν τον Μάνο Χατζιδάκι με ειδικές εκπομπές, αφιερώματα, συνεντεύξεις, εκπομπές αρχείου και φυσικά με μουσικές συναντήσεις στα στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
Κάθε μέρα στις 12 μ. και στη 1 μ. η Λίτσα Τότσκα και η Γιώτα Δελώνα παρουσιάζουν αφιερώματα στο έργο του κορυφαίου συνθέτη. Επίσης, καθημερινά στις 9 μ.μ. θα ακούγεται το έργο του Χατζιδάκι στον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο, στην εκπομπή του Δημήτρη Μεϊδάνη. Αμέσως μετά, ερμηνείες από τη δισκογραφία του Χατζιδάκι και αναμνήσεις στην εκπομπή του Νίκου Αϊβαλή, από τους Ντόρα Μπακοπούλου, Σπύρο Σακκά και Νένα Βενετσάνου.
Απόψε, στις 11 μ.μ., ο Πανταζής Τσάρας φιλοξενεί τον πιανίστα, συνθέτη και αυτοσχεδιαστή Δημήτρη Καλαντζή, με αφορμή τη δουλειά του «Mano's - Jazz tribute to Manos Hadjidakis».
Την Παρασκευή, στις 3 μ.μ., η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ θα μιλήσει για τον Μάνο Χατζιδάκι στην εκπομπή της Λίντας Ζαφειροπούλου, ενώ στις 8 μ.μ. καλεσμένοι της Έλενας Διάκου θα είναι ο Δημήτρης Λέκκας, ο Γιώργος Παυριανός και ο Γιώργος Μητρόπουλος.
Θα προηγηθούν, στις 11 το πρωί, αποσπάσματα από την τελευταία συνέντευξή του με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Ιούνιο του 1994, από τον Φώτη Απέργη.
Τέλος, το Σάββατο, στις 4 μ.μ,. ο Γιάννης Παπουτσάκης παρουσιάζει εκπομπή με θέμα "Οι ήρωες της μυθολογίας του Μάνου Χατζιδάκι".
Τις ίδιες μέρες, στις 6 μ.μ., ο Σιδερής Πρίντεζης επιμελήθηκε και παρουσιάζει, από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, μουσικές του συνθέτη για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Σημαντικές στιγμές σε αυτό το πενθήμερο αφιέρωμα είναι οι συναυλίες που θα φιλοξενηθούν στα στούντιο της ΕΡΤ και θα μεταδοθούν από το Δεύτερο Πρόγραμμα. Συγκεκριμένα, αύριο, στις 8 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί συναυλία του δεξιοτέχνη πιανίστα και συνθέτη της τζαζ Δημήτρη Καλαντζή στο στούντιο Ε, ενώ την Πέμπτη, την ίδια ώρα, στο στούντιο C θα βρεθεί ο Ηλίας Λιούγκος.
Από την Αυγή Online
Λοιπόν, αγαπητοί αρμόδιοι της κυβερνώσας Αριστεράς μας. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι το ξέρετε, το έχετε εμπεδώσει, καταλαβαίνετε τη σημασία του για την κοινωνία, αλλά και για την κυβέρνηση: Με τις συντάξεις παιγνίδια, επικοινωνία, παραμύθια, αερολογίες, παρόλες, δεν σηκώνει. Διότι οι συντάξεις είναι πέντε και στο χέρι. Κι από τις συντάξεις ζει σήμερα η Ελλάδα της ανέχειας και της ανεργίας, και όχι μόνο η Ελλάδα της τρίτης ηλικίας. Κι όποιος κόβει συντάξεις δεν κόβει μόνο το ψωμί του παππού και της γιαγιάς. Κόβει ζωές.
Προφανώς το καταλαβαίνετε αυτό, αλλά δεν μας δίνετε να καταλάβουμε κι ότι το καταλαβαίνετε. Και με διάφορα που γίνονται λες και το κάνετε επίτηδες να σπέρνετε ανησυχίες. Αυτή, για παράδειγμα, η Επιτροπή Σοφών δεν μας τα λέει καλά. Μας τα λέει μάλιστα τόσο άσχημα που έσπευσε και η κυβέρνηση να πάρει τις αποστάσεις της από τους νεοφιλελεύθερους λογαριασμούς της. Παρεμπιπτόντως: Ποιος τους διόρισε, ποιος πιστοποίησε τη σοφία τους, ποιος τους έβαλε κορώνα στο κεφάλι μας για ένα τέτοιο θέμα;
Αλλά και χωρίς τους σοφούς, αυτά που ακούγονται είναι τόσο μπερδεμένα, που μόνο να καθησυχάσουν τους ενδιαφερόμενους -δηλαδή όλη τη φτωχολογιά- δεν είναι σε θέση. Αν μάλιστα προσθέσουμε και την αγριωπή αφύπνιση των μέχρι χθες κοιμισμένων εργατοπατέρων, καθώς και των ανήσυχων ΜΜΕ, τότε το γκρίζο γίνεται μαύρο. Και δεν αρκεί να λέτε ότι θα υπάρξει διάλογος και θα ληφθούν υπόψη όλες οι απόψεις. Διότι, ως γνωστόν, στην Ελλάδα ο δρόμος προς την κόλαση είναι σπαρμένος από διαλόγους.
Ας ξεκαθαρίσει τουλάχιστον ένα πράγμα. Ομόφωνα, κατηγορηματικά, χωρίς καμιά σκιά. Ότι δεν θα αλλάξει ο κοινωνικός, αναδιανεμητικός χαρακτήρας του ασφαλιστικού συστήματος. Ότι δεν θα κάνουμε τους Έλληνες μετόχους σε μια φανταστική εταιρεία από την οποία όταν εξαντληθεί η εργατική τους δύναμη θα αντλούν μερίσματα ανάλογα με τα κεφάλαια που κατέθεσαν στον εργασιακό τους βίο. Γιατί δεν χρειάζεται καμιά επιτροπή σοφών για να διαπιστώσει ότι αυτό θα ξεθεμέλιωνε το ασφαλιστικό σύστημα.
Χτυπήστε λοιπόν τις παθογένειες και τις αδικίες. Αλλά φυλάξτε και ενισχύστε τα θεμέλια. Αυτό είναι casus belli. Κι αν δεν το κάνουμε, θα μας τραβήξει ο κόσμος μια μούντζα μηδενικού ελλείμματος με τους προηγούμενους, που θα είναι όλη δική μας...
Τού Θανάση Καρτερού από την Αυγή Online
«Αργοπεθαίνει». Το 2009 η συγγραφή του ποιήματος αποδόθηκε στον Χιλιανό ποιητή Πάμπλο Νερούδα. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για ποίημα της Martha Medeiros από την Βραζιλία. Η συγγραφέας και δημοσιογράφος της εφημερίδας του Porto Alegre, Zero Hora, κατέθεσε ως απόδειξη το γραπτό της στα πορτογαλικά με τίτλο « A Morte Devagar»(«Αργά προς τον θάνατο») που δημοσιεύτηκε το 2000 .
Αυτό είναι το υπέροχο ποίημα:
Αργοπεθαίνει
όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας,
επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές,
όποιος δεν αλλάζει περπατησιά,
όποιος δεν διακινδυνεύει και δεν αλλάζει χρώμα στα ρούχα του,
όποιος δεν μιλά σε όποιον δεν γνωρίζει.
Αργοπεθαίνει
όποιος αποφεύγει ένα πάθος,
όποιος προτιμά το μαύρο από το άσπρο και τα διαλυτικά σημεία στο “ι”
αντί ενός συνόλου συγκινήσεων
που κάνουν να λάμπουν τα μάτια,
που μετατρέπουν ένα χασμουρητό σε ένα χαμόγελο,
που κάνουν την καρδιά να κτυπά στο λάθος και στα συναισθήματα.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν αναποδογυρίζει το τραπέζι,
όποιος δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του,
όποιος δεν διακινδυνεύει την βεβαιότητα για την αβεβαιότητα
για να κυνηγήσει ένα όνειρο,
όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του
να αποφύγει τις εχέφρονες συμβουλές.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν ταξιδεύει,
όποιος δεν διαβάζει,
όποιος δεν ακούει μουσική,
όποιος δεν βρίσκει σαγήνη στον εαυτό του.
Αργοπεθαίνει
όποιος καταστρέφει τον έρωτά του,
όποιος δεν επιτρέπει να τον βοηθήσουν,
όποιος περνά τις μέρες του παραπονούμενος για την τύχη του
ή την ασταμάτητη βροχή.
Αργοπεθαίνει
όποιος εγκαταλείπει μια ιδέα του πριν την αρχίσει,
όποιος δεν ρωτά για πράγματα που δεν γνωρίζει.
Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις,
όταν θυμόμαστε πάντοτε ότι για να είσαι ζωντανός
χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη
από το απλό γεγονός της αναπνοής…
Από το Κουτί τής Πανδώρας
Η χώρα μας, από τους κλασικούς χρόνους ακόμη πέρασε στη συνείδηση των λαών ως η πατρίδα των γραμμάτων, των τεχνών και της φιλοσοφίας. Δεν είναι τυχαίο ότι επάνω στη φιλοσοφική σκέψη μεγάλων Ελλήνων διανοητών, όπως των κορυφαίων Αριστοτέλη (Στάγειρα 384 - Χαλκίδα 322 π.Χ.) και Πλάτωνα (427-347 π.Χ.), αλλά και πολλών άλλων, στηρίχτηκαν ιδεολογίες και προβληματισμοί που έφεραν ανατροπές στις κοινωνικές δομές και σημάδεψαν ολόκληρες γενιές.
Γιατί όσο κι αν είναι δύσκολο να έχει εφαρμογή η αριστοτελική σκέψη στα σημερινά κοινωνικά δεδομένα, όσο κι αν δίδονται από πολλούς αμφιλεγόμενες ερμηνείες στις απόψεις του περί δουλείας, για τις σχέσεις των δύο φύλων, για τις κοινωνικές ανισότητες κ.ά., δεν παύει να αποτελεί σημαντικό εργαλείο και βάθρο θεμελίωσης των σύγχρονων επιστημών. Η ρήση του ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολιτικό ον παραμένει, αναμφιβόλως, μια μεγάλη αλήθεια.
Επίσης, επηρέασαν και εξακολουθούν να επηρεάζουν οι φιλοσοφικές θεωρήσεις του Επίκουρου (341 - 270 π.Χ.). Στις μεγάλες αλήθειες του ίδιου και της σχολής που ίδρυσε, με το όνομα «Κήπος του Επίκουρου», ανέτρεξαν ή και στηρίχτηκαν μεγάλες προσωπικότητες της πολιτικής και των γραμμάτων.
Εκτός όμως από τους άνδρες Έλληνες φιλοσόφους υπήρξαν και γυναίκες φιλόσοφοι, άγνωστες στους πολλούς. Τα ονόματά τους και ώς έναν βαθμό η φιλοσοφική τους ενασχόληση σώθηκαν από τα γραπτά τους ή από σχετικές αναφορές μεταγενέστερων συγγραφέων. Εντοπίστηκαν συνολικά 40 γυναίκες φιλόσοφοι και μαθηματικοί, από τον 10ο αι. π.Χ. έως τον 5ο αι. μ.Χ. Θα άξιζε λοιπόν να δούμε τις σπουδαιότερες από αυτές, που με το συγγραφικό τους έργο συνέβαλαν στην ανάπτυξη των επιστημών.
Η Αρήτη
Πατρίδα της ήταν η Κυρήνεια του 5ου π.Χ. αιώνα και πατέρας της ο Αρίστιππος, ιδρυτής της εκεί φιλοσοφικής σχολής. Ήταν σύγχρονη του Σωκράτη και δίδαξε Φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής σε περισσοτέρους από 100 φιλοσόφους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο γιος της Αρίστιππος, γνωστός και ως «Μητροδίδακτος», που έγινε αργότερα διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Η Αρήτη έγραψε σαράντα βιβλία, στα οποία μεταγενέστεροι φιλόσοφοι, ακόμη και μέχρι την εποχή του Βοκάκιου (1313-1375 µ.Χ.), ανέτρεχαν για να αντλήσουν πληροφορίες.
Η Διοτίμα
Καταγόταν από τη Μαντινεία της Αρκαδίας. Εκτός από φιλόσοφος, υπήρξε και ιέρεια. Στην ιδιότητά της αυτή, άλλωστε, οφείλεται και το όνομά της, καθώς το Διοτιμία αναφέρεται στη γυναίκα που τιμά τον Δία.
Ο Πλάτωνας όταν στο «Συμπόσιό» του αναφέρθηκε σ' αυτήν, έγραψε ότι υπήρξε σοφή γυναίκα και δασκάλα του Σωκράτη (469-399 π.Χ.), ο οποίος και της απέδωσε τις δέουσες τιμές. Του δίδαξε, όπως ομολόγησε ο ίδιος, τα μυστήρια του έρωτα ως πόθου και ως κινήτρου για το ωραίο και το αληθινό. Ο Ξενοφώντας, από τη μεριά του, τη μνημονεύει με την αναφορά «ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι», ως γνώστρια δηλαδή των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσω ότι διατυπώθηκαν και απόψεις που δεν θεωρούσαν τη Διοτίμα υπαρκτό πρόσωπο, αλλά πως επινοήθηκε από τον Πλάτωνα στο «Συμπόσιο» ως ένας γυναικείος χαρακτήρας, βασισμένος στα χαρακτηριστικά της Ασπασίας, της θεωρούμενης εταίρας και γνωστής συντρόφου του Περικλή.
Η Θεανώ η Θουρία ή Κροτωνιάτιδα
Ήταν Ελληνίδα μαθηματικός και αστρονόμος του 6ου π.Χ. αι. και κόρη του ιατρού Βροντίνου. Καταγόταν από τους Θούριους της Κάτω Ιταλίας, όπου έζησε και άκμασε στον 6ο π.Χ. αιώνα. Θεωρείται η διασημότερη γυναίκα αστρονόμος και κοσμολόγος της αρχαιότητας, γιατί σ' αυτή αποδίδεται, πέραν των άλλων, και η Θεωρία της Χρυσής Τομής.
Μαθήτευσε κοντά στο Πυθαγόρα, που μετά την αναχώρησή του από τη Σάμο εγκαταστάθηκε στην Κάτω Ιταλία. Γοητευμένη κι αυτή, όπως και τα πλήθη που κατέφθαναν εκεί από διάφορες περιοχές για να ακούσουν τη διδασκαλία του, τον παντρεύτηκε αν και ήταν κατά τριάντα χρόνια μεγαλύτερός της. Μετά το θάνατό του εγκατέλειψε τον Κρότωνα και την Πυθαγόρεια Σχολή, όπου δίδασκε κι αυτή αστρονομία και μαθηματικά, και εγκαταστάθηκε στη Σάμο.
Η Θεανώ, έχοντας συνεπίκουρους τα παιδιά της Δαμώ, Μύια, Αριγνώτη, Μνήσαρχο και Τηλαύγητο, επιμελήθηκε και συνέχισε τη διδασκαλία και τη διάδοση του το έργου τού μεγάλου Πυθαγόρα στον ελλαδικό χώρο, αλλά και έξω από αυτόν. Αργότερα τα παιδιά τους ανέλαβαν την διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών.
Τα σημαντικά επιστημονικά έργα της ήταν: "Η Κοσμολογία", "Το Θεώρημα της Χρυσής Τομής", "Η Θεωρία των Αριθμών", "Η Κατασκευή του σύμπαντος", "Ο Βίος του Πυθαγόρα" (που δεν σώζεται) και το "Περί αρετής", το οποίο αφιέρωσε στον μεγάλο πολεοδόμο και αρχιτέκτονα του 5ου π.Χ. αι. Ιππόδαμο τον Μιλήσιο.
Η Θυµίστα
Ήταν επιστολογράφος του Επίκουρου και γνωστή φιλόσοφος της περιόδου 371 - 271 π.Χ. Αποκαλούνταν και «θηλυκός Σόλων», καθώς τα επιτεύγματά της προσομοίαζαν με εκείνα του μεγάλου νομοθέτη της αρχαίας Αθήνας.
Η Λασθενία
Υπήρξε φιλόσοφος και φυσικός του 4ου π.Χ. αι. Σ' αυτή αποδίδεται ο ορισμός της σφαίρας. Όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα του Dr Kate Lindermann's "Womaen Plilosophers", τη μνημονεύει ο Διογένης ο Λαέρτης ως μία από τις αναγνωρισμένες γυναίκες φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας στο έργο του «Βίοι φιλοσόφων». Αρχικά σπούδασε στην Ακαδημία της Μαντινείας, μια πόλη της Αρκαδίας, που νικήθηκε από τους Σπαρτιάτες το 418 π.Χ. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, σε μια πόλη με διακριτές τις κοινωνικές τάξεις των σκλάβων και των ελεύθερων. Οι τελευταίοι χωρίζονταν στους υπηκόους και τους ξένους, στους οποίους υπήρξε εταίρα η Λασθενία. Επειδή όμως ο νόμος που αφορούσε στις ξένες την υποχρέωνε να βρει προστάτη αν ήθελε να ζει μόνη, αυτή που δεν αποδεχόταν κάτι τέτοιο... φορούσε ανδρικά ρούχα για να μπορεί να παρακολουθεί τα μαθήματα του Πλάτωνα και στη συνέχεια του ανιψιού του Σπεύσιππου (408 π.Χ. - 338 π.Χ.), φιλοσόφου, μαθηματικού και πρώτου σχολάρχη της Πλατωνικής Ακαδημίας. Του τελευταίου έγινε και σύντροφος.
Η Περικτιόνη
Ήταν η μητέρα του μεγάλου φιλοσόφου Πλάτωνα, επίσης φιλόσοφος και η ίδια. Σύμφωνα με τις απόψεις του Διογένη του Λαέρτιου (3ος μ.Χ. αιώνας), που καταχώρησε στο σύγγραμμά του «Βίοι φιλοσόφων», ήταν απόγονος του Σόλωνα, του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού και ανιψιά τού Κριτία, πολιτικού, ποιητή και ρήτορα, αλλά και του σκληρότερου από τους Τριάκοντα Τυράννους της Αθήνας.
Δύο από τα έργα της, αποσπάσματα των οποίων έχουν διασωθεί, είναι το «Περί της γυναικών αρμονίας» και το «Περί σοφίας». Τα έργα αυτά της αποδίδονται με επιφυλάξεις, λόγω της πιθανολογούμενης διαφοράς στους χρόνους συγγραφής τους. Είναι άλλωστε και ο λόγος που κατατάσσονται στην «ψευδοπυθαγόρεια» φιλολογία.
Η Υππαρχία του Κυνικών
Γεννήθηκε το 360 π.Χ. και πέθανε το 280 π.Χ. Υπήρξε μέλος της σχολής των Κυνικών, που δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Παντρεύτηκε τον Κράτη, έναν άλλο Κυνικό φιλόσοφο, και επέλεξαν να ακολουθήσουν μαζί τον τρόπο ζωής των Κυνικών, μια ζωή δηλαδή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και συμβατικούς κανόνες, όπως θεωρούνταν ανάμεσα σ' αυτούς και ο θεσμός του γάμου. Γιατί η ισχύουσα κοινωνική δομή και πολιτική τάξη πραγμάτων δεν ήταν αποδεκτή από τους Κυνικούς κι αυτή η απόρριψή τους αποτελούσε τη βασική προϋπόθεση προκειμένου να καταστούν πολίτες του σύμπαντος.
Η Υπατία
Θα ολοκληρώσω την αναφορά μου στις γυναίκες επιστήμονες της Αρχαιότητας με την περισσότερο γνωστή Υπατία, που συνέχισε τη σπουδαία παράδοσή τους, μερικούς αιώνες αργότερα, προσφέροντας στον βωμό της έρευνας ακόμα και τη ζωή της...
Ήταν νεοπλατωνική φιλόσοφος του 4ου μ.Χ. αι. και αστρονόμος, γνωστή και με το προσωνύμιο η «Γεωμετρική». Ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία και τη μηχανική. Αν εξαιρέσει κανείς την Αίθρα του 10 π.Χ. αι., που κατά τη μυθολογία ήταν κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας και μητέρα του Θησέα, και δίδασκε λογιστική στους νέους με τη χρήση άβακα και συμβόλων (κρητικομυκηναϊκό σύστημα), η Υπατία θεωρείται ιστορικά η πρώτη μαθηματικός, με πολλές διακρίσεις στη σταδιοδρομία της. Γεννήθηκε το 370 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου και πήρε τα πρώτα της μαθήματα από τον πατέρα της Θέωνα τον Αλεξανδρέα (335-405 μ.Χ.), επίσης μαθηματικό και αστρονόμο. Μετέβη στη συνέχεια για σπουδές στην Ιταλία και στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου. Επιστρέφοντας στη γενέτειρά της, ανέλαβε τη Σχολή των Πλατωνιστών της Αλεξάνδρειας, στην οποία και δίδαξε.
Η ευρυμάθεια, η ευγλωττία, η ταπεινοφροσύνη, αλλά και η ομορφιά της ήταν λόγοι που δικαιολογούσαν τη μεγάλη προσέλευση μαθητών της. Ανάμεσα σ' αυτούς ο Συνέσιος ο Κυρηναίος, που αργότερα έγινε επίσκοπος Πτολεμαΐδας. Οι πολλές επιστολές που της έστειλε -και σώθηκαν- αποκαλύπτουν ότι τη συμβουλευόταν για την κατασκευή του αστρολάβου, ενός οργάνου που χρησιμοποιούσαν οι ναυτικοί στη ναυσιπλοΐα και οι αστρονόμοι.
Η Υπατία υπήρξε θύμα βίαιων καταστάσεων και μεγάλων επεισοδίων, ανάμεσα στους χριστιανούς και τους αντίπαλούς τους εθνικούς, που ταλάνισαν για καιρό την τόσο φημισμένη για τις επιστήμες και τα γράμματα πόλη της Αιγύπτου. Εκείνη τη δύσκολη περίοδο, η μόρφωση και η διάθεση για μάθηση -ιδιαίτερα των γυναικών- θεωρούνταν ταυτόσημες με την ειδωλολατρία και χρεώνονταν στους εθνικούς... Η κατάσταση οξύνθηκε ακόμη περισσότερο με την άνοδο, το 412 μ.Χ. του Κυρίλλου στον πατριαρχικό θρόνο της Αλεξανδρείας. Όπως καταμαρτυρεί στην Εκκλησιαστική Ιστορία του ο Σωκράτης ο Σχολαστικός, αιτία της σκληρής θανάτωσης της Υπατίας ήταν οι σχέσεις οικειότητας που ανέπτυξε με τον Ορέστη, τον ειδωλολάτρη έπαρχο της πόλης...
Φαίνεται, ωστόσο, πως η ίδια, παρά το γεγονός ότι είχε πολλούς φίλους χριστιανούς, προτίμησε να μείνει πιστή στις αρχαιοελληνικές παραδόσεις, αναζητώντας την αλήθεια μέσα από την αστρονομία, τα μαθηματικά και τους αρχαίους μύθους. Αυτός ήταν στην πραγματικότητα ο λόγος των εναντίον της διαθέσεων, που έφτασαν μέχρι τη βίαια θανάτωσή της τον Μάρτιο του 415 μ.Χ., γεγονός που σήμανε και την έναρξη του μαρασμού της Αλεξάνδρειας, ενός από τα μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα εκείνης της εποχής.
Θα τελειώσω το άρθρο μου με μια φράση που πιθανολογείται ότι αναφερόταν στη περίφημη βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και ήταν χαραγμένη πάνω από τα ράφια της. Αφορούσε στο αγαθό της μάθησης και έγραφε «(Εδώ είναι) ο τόπος της θεραπείας της ψυχής»!
Της Ευδοκίας Αικατερινάρη από τήν Αυγή Online
Για πρώτη φορά μετά
την ολοκλήρωση ενός πρώτου κύκλου αξιολόγησης από τη Διεύθυνση Ιστορίας
Στρατού (ΔΙΣ), τα αποτελέσματα της έρευνας πάνω στα γερμανικά αρχεία της
Κατοχής που αφορούν την Ελλάδα παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της
συμμετοχής του ΥΠΕΘΑ στον κύκλο των εορταστικών εκδηλώσεων υπό τον
γενικό τίτλο «Η Αθήνα ελεύθερη» για την 71η επέτειο από την απελευθέρωση
της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944.
Ανοίγοντας την εκδήλωση, ο
γ.γ. του υπουργείου Γιάννης Ταφύλλης υποστήριξε πως η εκδήλωση
συμβολίζει «την ενίσχυση των δεσμών των Ενόπλων Δυνάμεων με την ελληνική
κοινωνία μέσα από κοινές δράσεις» και είναι μια «γέφυρα στο χθες».
Κλείνοντας, αφού αναφέρθηκε στην Κατοχή αλλά και την Αντίσταση, είπε: «Η
ιστορική μνήμη είναι πατριωτικό καθήκον».
Μιλώντας για τα αρχεία ο
ΑΝΥΕΘΑ ο Δημήτρης Βίτσας είπε πως «τα αρχεία αυτά είναι το νήμα που μας
συνδέει με το τότε με τρόπο άμεσο» και άνοιξε το θέμα των γερμανικών
οφειλών.
Ο ΑΝΥΕΘΑ επικαιροποίησε
το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης λέγοντας πως το κατοχικό δάνειο, οι
καταστροφές και οι λεηλασίες, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές «είναι ακόμα
ανοιχτά κεφάλαια όχι της Ιστορίας, γιατί η Ιστορία έχει απαντήσει, είναι
ανοιχτοί λογαριασμοί».
Οι γερμανικές οφειλές δεν
συμψηφίζονται με τα δημοσιονομικά ζητήματα της χώρας, ξεκαθάρισε. «Η
κυβέρνησή μας για πρώτη φορά έβαλε το θέμα στο τραπέζι με τόσο σαφή
τρόπο. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το έθεσε ανοιχτά και
δημόσια στη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Το θέμα των οφειλών της
Γερμανίας προς τους Έλληνες αποτελεί ένα αυτοτελές θέμα και σε καμία
περίπτωση δεν συμψηφίζεται -ούτε ποτέ ζητήσαμε κάτι τέτοιο- με τρέχοντα
δημοσιονομικά ζητήματα της χώρας μας» είπε και συνέχισε: «Οι γερμανικές
οφειλές προς την Ελλάδα είναι ένα αυθύπαρκτο θέμα που άνοιξε την ημέρα
της αποχώρησης των κατοχικών δυνάμεων από την Ελλάδα και συνεχίζει να
υπάρχει. Στα ζητήματα αυτά δεν υπάρχει παραγραφή».
Για τη Γερμανία είπε πως
«η μη αποδοχή από τη γερμανική πλευρά της οικονομικής διάστασης του
ζητήματος ακυρώνει και την όποια ηθική αποκατάσταση επιχειρείται κατά
καιρούς από Γερμανούς αξιωματούχους. Η δικαίωση των ελληνικών
διεκδικήσεων αποσκοπεί στο να κλείσει μια πληγή και να προχωρήσουμε
μπροστά. Για μια Ευρώπη του μέλλοντος, που γνωρίζει την Ιστορία της και
διδάσκεται από αυτή. Γιατί μια Ευρώπη που αγνοεί τις μελανές σελίδες της
Ιστορίας της είναι καταδικασμένη αργά ή γρήγορα να τις ξαναζήσει».
Μεταξύ άλλων, ο Δ. Βίτσας
ευχαρίστησε τη ΔΙΣ και τον τέως ΑΝΥΕΘΑ Κώστα Ήσυχο που είχε αγκαλιάσει
με θέρμη την προσπάθεια της ΔΙΣ.
Τον λόγο πήρε η Βασιλική
Λάζου, δρ Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, μέλος της τριμελούς
επιστημονικής επιτροπής εκδηλώσεων «Η Αθήνα Ελεύθερη», και παρουσίασε το
πλαίσιο των εκδηλώσεων.
Ακολούθησε η προβολή του
ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Οι σημαίες οι φοβερές της λευτεριάς» του Τάκη
Σακελλαρίου, που στηρίζεται σε αρχειακό υλικό της ΕΡΤ, το οποίο
παρουσιάστηκε για πρώτη φορά.
Στη συνέχεια έγινε η
παρουσίαση των γερμανικών αρχείων της Κατοχής. Ο διευθυντής της ΔΙΣ,
ταξίαρχος Νικόλαος Δελατόλας παρουσίασε τη μεθοδολογία της έρευνας και
τις επιδιώξεις της.
Στη συνέχεια η διδάκτωρ
Ιστορίας Έφη Πασχαλίδου αναφέρθηκε διεξοδικά στα πρώτα επιλεγμένα
ευρήματα της μέχρι τώρα έρευνας που αποκαλύπτουν τη δράση των ναζί στη
χώρα μας, τα αντίποινα, τα μπλόκα, τα εγκλήματα κατά ανθρώπων αλλά και
οικονομικά στοιχεία της περιόδου.
Από τήν Αυγή Online
Θέλω να ξεκινήσω με το ματωμένο Σάββατο
της Τουρκίας και τα θύματα που είχαμε, όταν οι άνθρωποι βγήκαν στον
δρόμο ζητώντας ένα διαχρονικό και διατοπικό αίτημα: ειρήνη, ψωμί, δημοκρατία. Μιλώντας με έναν φίλο αριστερό Τούρκο διανοούμενο, τον Αχμέτ Ινσέλ,
μου είπε: "Ευτυχώς έχουμε εκλογές. Και οι λαοί της Τουρκίας ακόμη
πιστεύουν ότι η ψήφος μπορεί να έχει τεράστια παρέμβαση για τη
δημοκρατία". Το γεγονός ότι σε αυτή τη χώρα, μετά από όσα έγιναν, το
ανάχωμα που θέτει η δημοκρατία είναι η ψήφος, είναι πολύ σημαντικό. Στην
Ελλάδα τείνει να συμβεί το αντίθετο, ότι δηλαδή η ψήφος δεν έχει
σημασία, δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα, γεγονός που αποτελεί τον όρο
ύπαρξης της δημοκρατίας. Η αποχή και σε εμάς, αλλά και στην υπόλοιπη
Ευρώπη, δείχνει τι συμβαίνει (...).
Το ελληνικό πρόβλημα, αυτό που συνέβη από τον Ιούνιο και μετά, δεν
έδειξε μια μετάλλαξη της Ε.Ε., αλλά επιβεβαίωσε τη μη δημοκρατική
συγκρότηση αυτού του οικοδομήματος. Και αυτό πιστοποιείται και από την
έλλειψη δύο βασικών εννοιών: την αναφορά στην κοινωνία και τις πολιτικές
και ιδεολογικές διαφοροποιήσεις. Τείνει η πολιτική να γίνει, εντός του
ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ένα άλλο θατσερικό ΤΙΝΑ, δηλαδή, δεν υπάρχει
εναλλακτική.
Βάζω, λοιπόν, το ερώτημα -όπως το έθεσε και ο Αντώνης Λιάκος-, οι
μεγάλες έννοιες ή έχουν ορισμό και δεν έχουν ιστορία ή έχουν ιστορία και
επομένως δεν μπορούν να οριστούν. Πιστεύω ότι βρισκόμαστε στο
σταυροδρόμι όπου η έννοια της δημοκρατίας αλλάζει περιεχόμενο. Το τι
κατεύθυνση θα πάρει δεν μπορεί να το προδικάσει κανείς, αλλά είναι
σίγουρο ότι πρέπει να πάρει μια άλλη κατεύθυνση.
Φοβάμαι ότι η σχέση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε δεν είναι του
καπιταλισμού με τη δημοκρατία, αλλά της ολιγαρχίας με τη δημοκρατία.
Πλέον έχουμε ένα ολιγαρχικό φαινόμενο, το οποίο εκφράζεται και πολιτικά
και χτυπάει άμεσα τη δημοκρατία. Ένα ακόμη φαινόμενο που αντιμετωπίζουμε
είναι αυτό των κανόνων, η Ε.Ε. λέει πάντα πρέπει να ακολουθούμε τους
κανόνες.
Εάν παρακολουθήσει κάποιος τους κανόνες της Ε.Ε., έχουν παντού
εξαιρέσεις. Μόνο που αυτές οι εξαιρέσεις είναι προς όφελος ορισμένων, με
τελευταίο παράδειγμα το σκάνδαλο της Volkswagen. Επιπλέον, δημιουργούν
αδιαφανή δίκτυα παρέμβασης που είναι ανεξέλεγκτα. Για παράδειγμα, στις
τελευταίες διαπραγματεύσεις συμμετείχαν διάφοροι Έλληνες βιομήχανοι, οι
οποίοι την τελευταία στιγμή έβαζαν κάτω από το τραπέζι δικά τους
συμφέροντα και τα πέρναγαν, διότι έβρισκαν στην άλλη πλευρά ευήκοα ώτα.
Είμαστε, λοιπόν, στην αρχή μιας πορείας, στην αρχή ενός αγώνα τον οποίο
πρέπει να κατανοήσουμε για να ξέρουμε πού θα πολεμήσουμε. Δεν είμαι
απαισιόδοξη για έναν λόγο, γιατί είμαι ιστορικός. Βαριέμαι τις κοινωνίες
που είναι απαισιόδοξες. Βρισκόμαστε στην καμπή της Ιστορίας, γιατί η
Ιστορία δεν είναι ευθύγραμμη. Αυτό που πρέπει να εμπνεύσει η Αριστερά
είναι με ποιους όρους και ποια μάχη δίνουμε. Όχι ότι θα λύσουμε
προβλήματα, αλλά ότι θα ανοίξουμε διαύλους διαλόγου γι' αυτό που έχουμε
να αντιμετωπίσουμε.
Κείμενο της Σίας Αναγνωστοπούλου στήν Αυγή Online
Πριν από μερικές ημέρες πέθανε ο διαβόητος χουντικός Θεοφιλογιαννάκος,
διοικητής του ΕΑΤ/ΕΣΑ και υπεύθυνος άγριων βασανιστηρίων σε εκατοντάδες
ανθρώπους. Οι πράξεις και οι συμπεριφορές των στελεχών της φασιστικής
δικτατορίας συνιστούν όνειδος όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για τον
ανθρώπινο πολιτισμό συνολικά. Εντούτοις, ονόματα (όπως Θεοφιλογιαννάκος)
και λέξεις (όπως βασανιστήρια) της ιστορίας έχουν νόημα μόνο όταν
διατηρείται η συλλογική μνήμη και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά.
Η ανθεκτικότητα των ποσοστών της Χρυσής Αυγής στις πρόσφατες εκλογές,
παρά την αποκάλυψη των εγκλημάτων της και την παραδοχή της φασιστικής
της ιδεολογίας (Μιχαλολιάκος: «είμαστε η σπορά των ηττημένων του 1945»),
απορρίπτει τη θεωρία των «παραπλανημένων ψηφοφόρων» και αναδεικνύει την
ύπαρξη αδύναμης συλλογικής μνήμης, κυρίως στις νέες γενιές, στο θέμα
του φασισμού και των επιπτώσεών του.
Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς ο φασισμός δεν έκανε
απλώς ένα σύντομο πέρασμα από τη ζωή της χώρας, αλλά οι διάφορες
εκφάνσεις του από το 1936 και μετά άφησαν βαθιά τραύματα στην ελληνική
κοινωνία. Ως εκ τούτου, το φαινόμενο της ιστορικής λήθης σε μια μάζα
νέων ανθρώπων, λόγω της στρεβλής ή ανύπαρκτης γνώσης των πολλών δεινών
που επέφερε ο φασισμός, δεν αποτελεί μόνο ένα τραγικό γεγονός, αλλά και
ένα ζωτικό πρόβλημα για το μέλλον της κοινωνίας.
Η αντιμετώπιση του φαινομένου βραχυπρόθεσμα προϋποθέτει την περαιτέρω
ανάπτυξη του αντιφασιστικού κινήματος, ωστόσο μεσοπρόθεσμα άπτεται της
καλλιέργειας πολιτικής παιδείας στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους.
Ως προς το δεύτερο, υπάρχουν πολλές παρεμβάσεις στην εκπαιδευτική
διαδικασία που πρέπει να γίνουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Στο επίπεδο των
ιδεών είναι πολύ σημαντικό να καταδειχθεί η εγκληματική φύση της
φασιστικής ιδεολογίας, ενώ στο επίπεδο της πρακτικής είναι καίριο να
υπάρξουν άμεσα παρεμβάσεις, σε μερικές εκ των οποίων μπορούν να
ακολουθηθούν εφαρμοσμένα παραδείγματα άλλων χωρών.
Συγκεκριμένα, πολλές χώρες με τραυματικές εμπειρίες από τα εγκλήματα
του φασισμού επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της συλλογικής
λήθης χρησιμοποιώντας (μεταξύ άλλων) εκπαιδευτικές μεθόδους που φέρνουν
τους μαθητές σε άμεση επαφή με το αντικείμενο.
Στη χώρα - πρωτοπόρο στο ζήτημα, Γερμανία, σχολεία επισκέπτονται πρώην
στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου μαθαίνουν άμεσα τις τερατώδεις πράξεις της
φασιστικής ιδεολογίας και αποκτούν μια προσωπική αίσθηση του ανθρώπινου
δράματος. Όπως είναι αναμενόμενο, με την επιστροφή στο σχολείο οι
επισκέψεις αυτές γεννούν συζητήσεις, ερωτήματα και αναλύσεις, ώστε ό,τι
βίωσαν οι μαθητές να μετατραπεί σε ιστορική και κοινωνιολογική γνώση.
Επιπροσθέτως ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι επισκέψεις στα γερμανικά
σχολεία επιζώντων του Ολοκαυτώματος (κυρίως Γερμανοεβραίων αλλά και
άλλους), με τους οποίους οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν, να
μάθουν και να αισθανθούν τις επιπτώσεις του φασιστικού μίσους σε
ανθρώπους με «σάρκα και οστά» (και όχι σε αριθμούς που «απλώς»
αναφέρονται στα βιβλία).
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί χώροι μαρτυρίου που θα μπορούσαν να γίνουν
επισκέψιμοι στο πλαίσιο της ανάδειξης των εγκλημάτων του φασισμού. Η
διαμόρφωση μουσείων και εκθέσεων σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να
συνδυαστεί με τη δημιουργία σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη
μετεκπαίδευση εκπαιδευτικών, ώστε να παρουσιάζονται κατάλληλα και με
λεπτομέρεια οι θηριωδίες του παρελθόντος.
Εκτός από τις επισκέψεις στους συγκεκριμένους χώρους, τα εκπαιδευτικά
προγράμματα και τις επακόλουθες συζητήσεις στις τάξεις, η αντίληψη των
μαθητών για τον φασισμό και η συναίσθηση για τις επιπτώσεις του θα
εμπλουτιστούν σε πολύ μεγάλο βαθμό με τις επισκέψεις των θυμάτων του στα
σχολεία. Η συζήτηση με επιζώντες από το Άουσβιτς, τον Χορτιάτη, τα
Καλάβρυτα, το Δίστομο και αλλού και με βασανισμένους στο ΕΑΤ/ΕΣΑ, στην
Μπουμπουλίνας, στη Μακρόνησο και αλλού μπορεί να δώσει ένα ισχυρό μάθημα
ζωής για τους νέους και να «μπολιάσει» για πολλά χρόνια στο μέλλον τη
συλλογική μνήμη.
Ενδεχομένως οι συγκεκριμένες επιλογές να προκαλέσουν αντιδράσεις από
ακραίους συντηρητικούς κύκλους της πολιτικής, της δημοσιογραφίας και της
Εκκλησίας, ενώ από την άλλη υπάρχει ο κίνδυνος της κομματικής
εκμετάλλευσης. Εντούτοις, εάν δεν υπάρξουν άμεσες ρηξικέλευθες
παρεμβάσεις, η συνέχιση της οικονομικής κρίσης και των κοινωνικών
επιπτώσεών της, καθώς και η περαιτέρω εξασθένηση της συλλογικής
ιστορικής μνήμης, θα οδηγούν στον εκφασισμό ολοένα και ευρύτερων
τμημάτων της νεολαίας. Μόνο οι άμεσες παρεμβάσεις, σε όλα τα επίπεδα,
μπορούν να δημιουργήσουν ελπίδες για σημαντικά αποτελέσματα. Και έχουμε
ήδη αργήσει...
Από τήν Αυγή Online
Ακόμη και όταν τα μέσα ενημέρωσης δεν βρίσκονται σε "διατεταγμένη
αποστολή", δεν αποσκοπούν να προστατέψουν ίδια επιχειρηματικά συμφέροντα
ή να υπηρετήσουν κάποιο πολιτικό σχέδιο πλήττοντας τον φορέα της
"απειλής", συνηθίζουν να προβάλλουν τις "κακές" ειδήσεις και τις
δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον παρά τις καλές και ευοίωνες. Είναι
μια κακή συνήθεια, μια παθογένεια, που ώς ένα βαθμό όμως είναι και
κατανοητή, ιδιαίτερα σε περιόδους που οι κακές ειδήσεις στατιστικά είναι
περισσότερες από τις καλές και αφορούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
Στις περιπτώσεις υπερβολής και κατασκευής μιας εικονικής
πραγματικότητας η οποία προκαλεί φόβο και πανικό, που με τη σειρά τους
λειτουργούν ως συστατικά στοιχεία μιας άλλης πραγματικότητας, κατανοητή
και δικαιολογημένη είναι και η αντίδραση της κυβέρνησης, που κατά κανόνα
αποτελεί το θύμα αυτής της δημοσιογραφίας, πέραν, βεβαίως, των
κοινωνικών της επιπτώσεων.
Αυτό που δεν είναι κατανοητό σε όλες τις περιπτώσεις είναι γιατί οι
κυβερνήσεις συνηθίζουν να προσφέρουν υλικό ή λαβές για να κάνουν τα ΜΜΕ
το παιχνίδι τους, καλόπιστα ή κακόπιστα. Μια συνήθης πρακτική των
κυβερνήσεων διαχρονικά είναι όταν βρίσκονται μπροστά σε δύσκολες και
αντιλαϊκές αποφάσεις να διαρρέουν τα χειρότερα σενάρια ώστε να
εμφανίσουν ως επιτυχία αυτό στο οποίο θα καταλήξουν. Άσχημο παιχνίδι,
αλλά γνώριμο.
Αυτό όμως που συμβαίνει τώρα με το ασφαλιστικό δεν φαίνεται να έχει
προηγούμενο. Κυβερνητικοί παράγοντες, επιτροπές σοφών ή μη που
διεκδικούν δημόσιο ρόλο, άσχετοι και ειδικοί μιλούν "εγκύρως" για το νέο
ασφαλιστικό αυτοδιαψευδόμενοι από τη μια μέρα στην άλλη ή χωρίς κανένας
να τους διαψεύδει. Με όλα αυτά η εντύπωση που κυριαρχεί είναι πως σε
έναν - δυο μήνες μπορεί να υπάρχει ασφαλιστικό, αλλά δεν θα υπάρχουν
συντάξεις. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ισχύει και όλο το σημερινό
ταρατατζούμ δεν μπορεί να εξυπηρετεί και άρα να εκπορεύεται από
κανέναν.
Ορθώς λοιπόν ο Αλ. Τσίπρας πήρε χθες σαφείς αποστάσεις από το πόρισμα
της Επιτροπής Σοφών και σάλπισε σιωπητήριο μέχρι να οριστικοποιηθούν οι
κυβερνητικές αποφάσεις. Ας λάβει η κυβέρνηση τις αποφάσεις της και ας
βγουν οι αρμόδιοι να τις υποστηρίξουν. Απλό και υπεύθυνο.
Το κύριο άρθρο τής Αυγής Online
